PROLAKTİN HORMONU YÜKSEKLİĞİ

Prolaktin Yüksekliği

Prolaktin hormonu beyinde bulunan hipofiz bezi tarafından salgılanan bir hormondur. Bu hormonun görevi vücutta, süt üretimini sağlamakla birlikte, adet kanamalarını da düzene sokmaktadır. Hamilelik ve emzirme dönemleri dışında yükselmesi çeşitli sağlık sorunlarına da yol açabilmektedir. Prolaktin hormonunun yükselmesi sonucunda göğüsten sıkma ya da uyarı olmadan süt gelmektedir. Bu aynı zamanda adet düzensizliğine veya adetin tamamen kesilmesi ile prolaktin hormonunun yükseldiği anlamına gelir. Prolaktin hormonu yüksek olan bazı kadınlarda herhangi bir şikayet görülmeyebilir. Buna bağlı olarak hastalık klinik bulgularla uyum göstermeyip kendini de gizleyebilir. Normal düzeydeki prolaktin hormonu sadece hamile kadınlarda yükselir ve vücut için süt üretmektedir. Yalnız gebe değilken yükselen prolaktin hormonun nedeni yapılan araştırmalarda; hipofizdeki küçük tümörler sebebiyle yükselmeye neden olmaktadır. Adet düzensizliği ile doktora başvuran kadınların üçte birinde prolaktin hormonu yüksekliği saptanmıştır. Ayrıca, prolaktin hormonu yüksek çıkan kadının çocuk sahibi olamama gibi bir riski de mevcut olabilmektedir.

Prolaktin Testi Neden Yapılır?

• Anormal meme akıntılarını araştırmak,
• Kadınlarda adet olamama ve adet gecikmesi,
• Kısırlık nedeninin araştırılması,
• Erkeklerde cinsel isteksizlik ve cinsel işlev bozukluğu gibi nedenler için yapılmaktadır.

Prolaktin Hormonu Neden Yükselir?

Prolaktin hormonu yüksekliği çeşitli ilaçlara, bazı fizyolojik durumlara ve bazı hastalıklara bağlı gelişebilmektedir. Erkeklerde ve kadınlarda farklı belirtiler olabilir. Prolaktinin yükselmesi erkeklerde testesteronun, kadınlarda ise östrojenin azalmasına sebep olmaktadır.

Prolaktin Yüksekliği Belirtileri (Kadınlarda)

• Adet gecikmesi ve adet görememe,
• Kısırlık (infertilite),
• Emzirme olmaksızın memeden süt gelmesi,
• Depresyon, sıcak basması,
• Cinsel ilişki esnasında ağrı,
• Yüz ve vücut kıllarında anormal gelişim olarak kendini gösterir.

Hipofiz Tümörü (Adenom)

Hipofiz bezi, prolaktin başta olmak üzere birçok hormonun salgılandığı bir merkez olup, bu bölgede gelişen tümörler bazı hormonların aşırı salgılanmasına sebep olmaktadır. Örnek verecek olursak; Hipofiz bezindeki bazı tümörler hormon salgılamadığı halde, büyüklüğü sebebiyle çevre yapılara bası yaparak prolaktin yüksekliği yapabilmektedir. Prolaktin hormonu salgılayan hipofiz tümörlerine (adenom) prolaktinoma adı verilmektedir. Prolaktinomoda kan prolaktin seviyelerinin 200 ng/ml’den yüksek olması beklenir. Bunlar hipofiz bezinde en sık görülen hormon salgılayıcı tümörler olabilmektedir. Tümör çapı 1 cm’den büyükse makroadenom, 1 cm’den küçükse mikroadenom olarak adlandırılır.

İlaçlar

Prolaktin hormonu yüksekliğinin sebep olan ilaçları sıralamak gerekirse:

• Doğum kontrol ilaçları, östrojen veya testesteron içeren ilaçla,r
• Alerji ilaçları (antihistaminikler),
• Morfin tarzı ilaçlar (opiyatlar),
• Bazı antidepresan ilaçları (MAO inhibitörleri, SSRI, trisiklikler),antipisikotikler,
• Verapamil gibi bazı kalp, tansiyon ilaçları,
• Amfetamin,
• Anestezik ilaçlar,
• Metoklopramid: Bulantı için çok sık kullanılan bir ilaçtır,
• Bazı mide koruyucuları: simetidin, ranitidin.

Stres

Fiziksel ve psikolojik aşırı stresler prolaktin değerlerinin yükselmesine sebep olabilir. Aşırı egzersiz, ciddi travmalar, ciddi hastalık hali ya da geçirilmiş ameliyatlar bunlardan bir kaçıdır. Aşırı stres altında bakılan testler yanıltıcı olabilmektedir.

Diğer Nedenler

Akromegali: Büyüme hormonu salgılayan hipofiz tümörü nedeniyle gelişir ve Aşırı üretilen büyüme homonu vücuda zarar verir. Hipofiz bezindeki bu tümörlerin bir kısmı prolaktinin de salınımını arttırmaktadır.

• Tiroid bezinin yetersiz çalışması (hipotiroidi),
• Kronik karaciğer hastalığı, siroz,
• Böbrek yetmezliği, özellikle çinko yetmezliği ile birlikte,
• Meme başının sürekli olarak uyarılması: meme sorunları, meme ucuna takılan halkalar (piercing),
• MS (Multiple Skleroz) hastalığı,
• Sarkoidoz ve hipotalamus hastalıkları,
• Polikistik over sendromları,
• Boş sella sendromu,
• Böbrek üstü bezi yetmezliği,
• Gebelik,
• HIV Enfeksiyonu,
• Lupus Hastalığı,
• Kalp Yetmezliği,
• Şeker düşüklüğü,
• Kafa travması sonrası olarak adlandırılır.

Prolaktin Hormonu Yüksekliği Tedavisi

Prolaktin hormonu yüksekliğinin tedavisi nedenine göre yapılmalıdır. İlaçlara bağlı yükseklikte ilaçların kesilmesi veya değiştirilmesi, strese bağlı durumlarda ise, stresin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Tiroid, karaciğer veya böbrek hastalıklarına bağlı yüksekliklerde bu durum hastalıklara yönelik tedavi edilmelidir.Kadınların adet düzensizliği, hamile kalamama, göğüslerden emzirme dönemi dışında süt gelmesi şikayetlerinden dolayı öncelikli olarak doktoru tarafından kanda prolaktin hormon düzeyi ölçülmesi istenmelidir. Ancak bu tahlil yapılırken,hasta sabah 10.00-11.00 saatleri arası aç karnına olmalıdır. Mümkünse öncesinde psikiyatrik ilaçların kesilmesi, cinsel ilişkide bulunulmaması ve stresten uzak durulması önerilmelidir. Çünkü bu tarz durumlar vücuttaki hormon düzeyini yükseltebilmektedir.Prolaktin değerleri yüksek çıkan hastada eğer değer 100 ng/ml’den düşükse muhakkak film çekilmeli eğer filmde bir problem varsa MR çekilmelidir.

İlaç Tedavisi

Prolaktin yüksekliğine karşı tümörle mücadelede ise, ilk seçenek olarak tıbbi müdahalekullanılır. Hipofiz tümörüne (adenom) bağlı yüksekliklerde tedavide çeşitli ilaçlar kullanılmaktadır. İlaçlar dışında ameliyat ile tümörün çıkarılması diğer bir seçenektir.Tıbbi olarak en çok kullanılan haplardan biri de Bromokriptin adındaki haptır. Hipofiz tümörüne bağlı prolaktin hormonu yüksekliği, dopamin agonisti denilen ilaçlarla tedavi edilir ve bu tür ilaçlar beyinde dopamin benzeri etkiler yapar. Kabergolin ve Bromokriptin bu amaçla kullanılan ilaçlar arasındadır. Kabergolin daha etkili olması ve yan etkilerinin daha az olması sebebiyle ilk tercih edilen ilaç olmaktadır. Bu ilaçlar hastaların çoğunda prolaktinin normale dönmesini ve tümörün küçülmesini sağlamaktadır.Tümörün gerilemesi ise, genellikle hap kullanımından 3 ay sonra başlamaktadır.Yan etkilerinde genelde bulantı, sersemlik, uyku hali göstermektedir. Hamileliği saptanan kadınlarda bebeklerine olumsuz bir etki yaratmaması için ilaç tedavisi bırakılır. Bu hastalarda, tümör büyümesi görülebilir. Baş ağrısı ve görme bozukluğu tümörün büyüdüğüne işaret etmekte olup, düşük olasılığı ve doğum riski yok denecek kadar azdır.

Cerrahi Tedavi

İlaçlara rağmen gerilemenin olmadığı durumda ameliyat gerekebilir. Bu tedavi yönteminde tümör hastadan ameliyat ile alınır. Uzun dönemde yapılan ameliyatların %50’si başarıya ulaşmakta ve hasta normal sağlığına kavuşmaktadır.Yalnız bu tümörün cinsine veboyutuna göre de değişebilmektedir. Bu tarz operasyonlarda cerrahın becerisi bu aşamada çok önem taşımaktadır.

Radyoterapi ile Tedavi

Radyasyon tedavisi en son seçenek olarak kullanılmaktadır.Bu tedavi yönteminde prolaktin yüksekliğine sebep olan tümöre karşı, günümüzde neredeyse kullanılmamaktadır. Çünkü başarı şansı düşüktür ve hipofize zarar verebilmektedir.

Tedavi Gerektirmeyen Hastalar

Prolaktini yüksek çıkan kişi bebek istemiyorsa, beyinde 1 cm’den küçük bir tümör varsa ve göğüs akıntısı rahatsız edici boyutta değilse tedavi verilmeyebilir. Böyle durumlarda ise genelde hastaya sadece adet düzenleyici haplar uygulanmalıdır.