GEBELİKTEN KORUNMA

Birçok kadın doğum sonrası emzirme döneminde korunmaya gerek duymuyor çünkü toplumumuzda “Süt korur.” inanışı oldukça yaygın. Bu inanışın doğru olan kısımlarından elbette söz edeceğim ancak sütün ve emzirmenin bir korunma yöntemi olmadığının altını çizmekte de fayda var.

Emzirme döneminde prolaktin yüksekliğinden ötürü genellikle yumurtlama olmaz ve kan östrojen hormon düzeyi düşüktür. Bunun sonucunda cinsel isteksizlik ve vajinal kuruluk da görülebilir. Dolayısıyla ya cinsel birliktelikler daha az olur ya da birliktelik olsa da yumurtlama olmaz. Ancak bu emzirme döneminin tamamını kapsamıyor. Dolayısıyla da buna güvenerek süt verilen tüm dönem boyunca korunma yöntemlerinden uzak durmak hata olur.

Burada esas olan “3ler kuralı”dır. Yani eğer bebeğe yalnızca anne sütü veriliyorsa doğumu takip eden 3. ay itibariyle korunmaya başlamak ama eğer ek gıda da veriliyorsa doğumu takip eden 3.hafta itibariyle korunmaya başlamak.

Çünkü ek gıdaya ya da devam sütüne geçilmiş olması demek, emzirme sıklığının ve buna bağlı olarak prolaktinin düşmesi, dolayısıyla yumurtlamanın eski düzenine kavuşması ve gebelik olasılığının yeniden normal biçimde oluşması demektir.

Peki korunmayla ilgili bu süreler, net ve kesin süreler midir? Bunu asla garanti edemeyiz. Çünkü hormonal dengeler nedeniyle kişiden kişiye değişen bir düzen söz konusudur. Ve emzirdiği, yalnızca anne sütü verdiği için buna güvenerek korunmayan kadınların istenmeyen gebelikler yaşadığına da sıklıkla şahit oluyoruz. Özellikle de 3 ay geçilmişse.

Anne emzirse de emzirmese de yumurtlama, doğum sonrası ortalama 40. günden itibaren geri gelir ve başlar. Emziren annelerde ise emzirme süresince yumurtlama başlamayabilir. Bu adet görmeye de yansır. Emziren anne 2 ay kadar erken bir dönemde adet görmeye başlayabilirken, 18. aya kadar görmeyebilir de. Ancak bu adet görme süresinin çok uzamasını sağlıklı bulmayız ve eğer doğumun üzerinden 1 yılı geçmiş ve hala adet düzeni oturmamışsa mutlaka doktorunuza danışmanız gerektiğini söyleyebilirim. Tabii 6.ayda da rutin muayenenizi olduğunuzu var saymayı tercih ederim. Çünkü bütün bu süreler, aslında ortalama olanlardır ve kişiden kişiye önemli farklar gözlemlenebilir. Korkmak için de rahatlamak için de bir başkasının hikayesini referans almamanızı öneririm.

Aslında korunmaya başlamak için en doğrusu nedir biliyor musunuz? Doğumdan sonraki ilk muayenenizde ki doktorunuz zaten doğumda size bir tarih verecektir, size uygun korunma yöntemine doktorunuzla birlikte karar vermenizdir.

Spiral, hormonlu spiral, prezervatif, 3 aylık progesteron iğneleri ve kola takılan implantlar bu dönemde uygulanabilecek ve koruyuculukları yüksek doğum kontrol yöntemleridir. Ülkemizde satılan doğum kontrol haplarının, emziren kadınlarda doğumdan sonraki ilk 6 ayda kullanılmaları doğru değildir. Sadece progesteron içeren, minipil denilen doğum kontrol hapları emzirenlerde kullanılabilir. Doğum yapmış kadınlarda en uygun ve koruyuculuğu yüksek yöntem olarak spiral önerilebilir. Doğumdan sonra emzirmeyenlerde 2. ayda, süt veren annelerde ise 4. ayda spiral takılabilir. Bakırlı spiraller genellikle regl kanaması miktarını arttırırlar. Bu nedenle hamile kalmadan önce regl miktarı fazla olan kadınlarda bakırlı spiraller iyi bir tercih değildir. Bunun yerine progesteron salgılayan, rahim içi sistem denilen spiraller uygulanabilir. Hormonlu spiral denilen bu yöntemle regl miktarı azalır ve süresi kısalır. Bu da tamamen spiralin rahim içine etkisi ile sağlanır ve tercih edilen bir durumdur.

İlk yumurtlama ile gebelik oluştuysa, anne henüz doğum sonrası ilk adetini göremeden gebe kalır. Bu durum hala adet görmüyorum diye algılanabilir ve gebelik çok geç fark edilebilir. Yani, doğum sonrası hiç adet görmeden, gebe kalmanın sebebi budur. Bu nedenle, adet görmeyi beklemeden, doğum sonrası 6. haftada korunma başlamalı, uygun korunma yöntemi seçilmelidir.

Emzirme döneminde, östrojen içermeyen, sadece progesteron içeren doğum kontrol haplarını kullanabiliyoruz. Piyasada rutin kullanımda olan ve hem östrojen, hem progesteron içeren, düşük doz kombine preparatlardaki östrojen, sütü miktar ve kalite olarak azalttığı için kullanılmaz. Ancak, emzirme dönemi bitince bu haplara geçilebilir.

• Son yıllarda ülkemize de gelen ve sadece progesteron içeren mini haplara ise doğumdan 6 hafta sonra başlanabilir. Bu mini haplar, sütü etkilemezler.
• Emziren annelerde diğer bir hormonal yöntem de, sadece depo miktarda progesteron içeren 3 aylık iğnelerdir. Bu iğneler, doğumdan sonra 6. haftada uygulanmalıdır. Yan etki olarak, düzensiz kanamalar yapabilirler.
• Doğum sonrası rahim içi araç (spiral) uygulaması da yine, doğum sonrası 6. haftada uygulanabilen etkin bir yöntemdir. Klinik duruma göre, hem hormonlu, hem de hormonsuz bakır içeren rahim içi araçlar kullanılabilir.
• Prezervatifinse cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı da koruma oluşturduğunu, hijyen açısından da avantaj sağladığını ve ek olarak da kullanılabileceğini bir kez daha söylemek isterim.

İstenmeyen gebeliklerden korunmak için doktorunuzla iletişim içinde olmanız çok önemli ve sağlığınız da daima emin ellerde olmalı. Rutin muayeneyi alışkanlık haline getirirseniz soru işaretleriniz birikmez ve sorunlarınız oluşmadan önlenebilir.

Lateksten üretilen, erkek cinsel organına yani penise takılan, içerisinde genellikle spermisit denilen sperm hücresini öldürücü madde bulunan korunma aracıdır.

İlk kondom, yılan derisinden üretilmiştir. Sonraları keten, koyun derisi, hayvan barsağı gibi maddelerden üretilmiş son olarak latekste karar kılınmıştır. Yüzeyine nonoksinol-9 adı verilen spermisit madde eklenip sperm öçldürücü etkisi bulunmaktadır.

Kondom, boşalma esnasında spermi içinde hapseder ve sıvının kadın özel bölgesine ulaşmasını engelleyerek etki eder.

Koruyuculuk oranı uygulama şekline, zamanına ve kondomun kalitesine bağlıdır. Kondom seçimi bu yüzden çok önemlidir. Üzerinde üretim tarihi ve son kullanma tarihi bulunan ve spermisit içeren kondomlar tercih edilmelidir.

Gelelim size....

• Canlar her ilişki esnasında farklı bir kondom kullanmalı çünkü her kondom tek kullanımlıktır.
• Boşalma sonrası çıkarıldıktan sonra penis başında az miktarda da olsa sperm kalabilir o yüzden penis kadının özel bölgesinden uzak tutulmalı ya da penis yıkanmalıdır.
• Serleşmeden hemen sonra, ilişkiye geçmeden hemen önce erkek cinsel organına uygun bir şekilde takılmalıdır. En sık yapılan hatalı uygulamalardan biri de cinsel ilişkiye kondomsuz başlanması ve hemen orgazm öncesi dönemde takılmasıdır.
• Bu durum istenmeyen gebeliklerin oluşmasına neden olabilir. Çünkü boşalma olmasa bile erkekte uyarılma döneminde salgılanan sıvılarda az miktarda da olsa sperm hücreleri bulunabilir.
• Kadında ya da erkekte lateks ve/veya kondomun içerdiği spermisit ajanlara karşı allerji olması durumunda kullanılmamalıdır.
• Kurallara uygun olarak kullanıldığında başarı oranı %90 civarındadır. Spermisit maddeler içeren kondomların koruyuculuk oranları daha yüksektir.
• Düzensiz cinsel yaşamı olan çiftler için en uygun korunma yöntemidir.
• Ulaşılması kolaydır ve ucuzdur.
• Hem Gebelikten korur hem de AIDS, Hepatit B, C virüsü ve HPV (genital siğil) dahil tüm mikropların ilişkide birinden diğerine bulaşmasını önler. (Bu özellik diğer korunma yöntemlerinin hiç birinde yoktur ama şunu da söylemeden geçemeyeceğim Sayılan hastalıkların SADECE genital temasla bulaşmadığı unutulmamalıdır. (Hepatit B öpüşmeyle, HPV'nin prezervatifin kaplamadığı bölgenin temasla bulaşması gibi).

İlişki sırasında prezervatifin yırtılma riski her zaman olabilir.

Çok nadir olmak kaydıyla allerjik reaksiyon görülebilir.

Eğer usulüne uygun takılmışsa ve baş kısmı penis ucuna geçirilmiş ve penise tam oturtulmuş ise yırtılma çok nadir görülür. Kondom yırtıldığında acil korunma uygulanması gerekir.

Bu durumda kadın ya da erkek dikkatli bir şekilde işaret ve işaret ve orta parmaklarını birleştirerek vajinaya yavaşça sokup kondomu bulunduğu yerden çıkarabilir. Ama bu bazen söylenildiği kadar kolay olmaz. 24 saat içinde çıkarılamayan kondom konusunda hekiminizden yardım almalısınız, çünkü bunu unutup sonra ağrı nedeniyle ve aşırı iltihaplanarak bana gelmek istemiyorsanız ki az olmamak kaydıyla buna rastlıyorumL Kondomun yırtılması sırasında ortaya çıkan gebe kalma vbe cinsel yolla geçen hastalık riski burada da geçerlidir.

Kondomun gebelikten korunmada eğer optimum şartlar sağlanmazsa çok etkili bir yöntem olduğunu söyleyemem. Bu nedenle prezervatif kullanımıyla korunan çift, bir haftalık bir adet gecikmesinden itibaren veya gebeliğe bağlı belirtiler oluştuğunda mutlaka en kısa zamanda gebelik testi yapmalı, ya da hemen hekimine başvurmalıdır.

Türk erkekleri korunma yöntemlerine anlamsız biçimde uzaklar.

Ah Bu Türk Erkekleri

S: 12 yıllık evliliğimde 4 kere kürtaj oldum çünkü benim doktorum doğum kontrol hapı kullanmamı uygun görmedi ve eşim de çocuk düşünmediğimiz halde spiral taktırmama izin vermedi. Kendisi de korunmayı reddediyor. Yani tüm doğum kontrol yöntemlerinden men ediyor ama çocuk da asla istemiyor. Zamanlamasını da ayarlayamıyor. Biri plansız olmak üzere 3 çocuğum var ama bundan sonrası için ne yapacağımı bilemiyorum. Bir yöntem önerir misiniz?

C: Öncelikle şunu hatırlatmak isterim; evet evlilikte bu tür kararlar birlikte alınır ama bu beden sizin ve sağlığınız her şeyden önemli.kürtaj sıklıkla başvurulması uygun bir yöntem değildir, onu bir doğum kontrol yöntemi gibi kullanamayız. Gerçekten zor durumda kaldığımızda başvurabileceğimiz son çare olmalıdır. Bunu sağlığınız için söylüyorum her şeyden once. Türk erkekleri maalesef geri çekme yöntemi ile korunmayı uygun görüyor ama bunda da zaten çoğunlukla başarısız oluyorlar. Eğer bir konuda karar vericilerden biri daima sağlıksız kararlar alıyorsa diğer karar verici ipleri çaktırmadan da olsa eline almalıdır ve bu siz oluyorsunuz. Eşinizden izin almanıza gerek yok; oturduğunuz bölgede bulunan Anne ve Çocuk Sağlığı Merkezi’ne giderek spiral ile ilgili sorularınızı sorun ve de size takılmasına talep edin lütfen. Maliyeti olan bir işlem değil ve çocuk isterseniz çikarilmasi da mumkun. Muayeneniz zaten yapılacaktır. Tehlikesi olan bir işlem de değil bu, sürekli kürtaj olmanın getirdiği olumsuz psikolojik etkileri de spiralde görmezsiniz. Rica ediyorum nunu ihmal etmeyin. Bir kadın olarak kendi bedeninize dostluk etmelisiniz. Normal şartlarda eşinizin prezervatif kullanmasını da öneririm ama bu konuda yol kat edemediğimizi görüyorum. Aklınıza takılan bir şey olursa bir telefon uzağınızdayim. Sevgiler

En iyi doğum kontrolünde özellikle hormonlara dayalı yöntemler gebeliği engelleme açısında en iyisi olarak kabul edilir. Doğum kontrol aşıları, doğum kontrol hapları, vajinal halka ve rahim içi araçlardan hormon salgılayan Mirena bu sınıftan kabul edilerek başarılı bir korunma yöntemi sağlar. En düşük gebe kalma ihtimallerini tercih eden aileler için birçok seçenek vardır. Elbette %100 etkili en iyi doğum kontrol yöntemi cinsel perhizdir. Bu kadar seçenek arasında en iyi doğum kontrol çeşidi seçmek çiftler arasında bazen göz korkutucu olabilir.

En İyi Doğum Kontrol Yöntemini Bulmak

En iyi yöntemi bulmak için birçok metod denemeniz gerekebilir. Bunlar arasında, artık çocuk istemiyorum diyorsanız ve bundan eminseniz kalıcı doğum kontrolüne hazırsınız demektir. Yani erkekler için kısırlaşma, kadınlar için tüplerin bağlanması ömür boyu en iyi doğum kontrol yöntemlerinden sayılır. Neredeyse %100 etkisi olup, geri döndürülemez. Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma özelliği yoktur. Doğum kontrolü haplarında; yumurtlamayı önleyen östrojen ve progesten hormonu bulunur, programlı bir şekilde uygulandığında bir hayli etkilidir. Yalnız cinsel hastalıklara karşı korumaz, yan etkilere neden olabilir. Bazılarında farklı etkiler yaptığı için her kadının doğum kontrol hapı kullanılmamasını doktorunuz önerebilir. Vajinal halka; vajinanın içine doğru takılan plastik bir halka olup, en iyi doğum kontrolü arasında yer alır ama her ay bir kere değiştirilip yeniden yerleştirilmesi gerekir. Vajinal tahrişe sebebiyet verebilir ancak, cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma özelliği yoktur.

Diğer taraftan, kondom cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından korunmada en iyi doğum kontrol yöntemidir. Ancak, her defasında doğru kullanıldığı takdirde etkilidir ve yeniden kullanılamaz. Doğum kontrol aşısı, üç ay boyunca gebeliği önleyici hormonal bir enjeksiyon olup, doğum kontrol haplarından etkilidir ve yılda dört kere enjekte edilir. Yan etkilere sebep olabilir diğerleri gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı korumaz. Eski bir yöntem olan geri çekme doğru uygulandığında da etkili bir yöntemdir. Bazı yöntemler sağlığınız açısından uyumsuzluk gösterebilir. Doktorunuz sizin için en iyi doğum kontrol yöntemlerinde hangisi onu araştırıp, öykünüzde yaş ve yaşam tarzınız ile aileden gelen hastalık sorunlarını da göz önüne alarak bir tedavi yöntemi uygular.